Diyarbakır’ın nar bahçesidir Karaz, ne güzelsen Diyarbakır her tarafın bir bağ bir bahçe. Karaz olarak bilinen Kocaköy; bağ işi anlamına gelen kar-rez kelimelerinin birleşmesiyle meydana gelmiştir. İlçenin sınırları içerisinde çok sayıda bağın bulunmasından dolayı bu ismi almıştır
.
Tarihte Kocaköy
Tarihte Kocaköy Tetiz Deniziydi, ilçede bugünde midye kabuklarına rastlamak mümkündür. Güneyi deniz yumuşakçaları fosilleri bakımından zengin, sedimen tortullu kaya forumlarıyla kaplıdır.
Arkeolojisi
Yörede kalkolitik çağdan beri meskun yerlerin bulunduğu anlaşılmaktadır.
Pamukçay Karaz mağaraları mevkinde 60 ile 70 hanelik bir mağara köy kalıntısı, Kafiran ve Arduç kale/koru ganları, Şaklat köyündeki kaya mezarları, Anbar Vadisindeki Hançar Köşkü, Kartalkaya ve Percere Kralı Mezarları, yine Anbar Vadisindeki oyma ahır, Karma Höyüğü, Aşağı höyü, Anbar köyündeki Kafir ve Müslüman höyükleri, Anbardaki Kabartma ve oyma şekiller, Til Tapan ve Çatepe höyükleri, Kortık Ören yerleri, Selam mağarası önemli yerleri arasında sayılır.
İlçede Huri, Mitani Urartu bu medeniyetlerinden kaldığı düşünülen Hatun Köşkündeki Kale Kaya Mezarı, Geçit ve Ören yeri kalıntıları, Anbar vadisinin yukarı mecralarında Hani ilçemize bağlı Mantarkaya bölgesi denilen yayvan köyünün 5 kilometre kadar batısında bulunmaktadır. Yörede tarihi canlandıracak çok sayıda kalıntıya rastlamak mümkündür
Kocaköyde Yaşayan Egemenlikler
- Bizans
- Abbasi
- Mervani
- Selçuklu
- Artuklu
- Eyyubi
- Kölemen
- Akkoyunlu
- ve Osmanlı egemenlikleri yaşanmıştır.
yaklaşık 150 senelik bir tapu kaydından Kocaköy’ün eskiden şehir statüsünde bulunan Palu’nun bir ilçesi olduğu anlaşılmaktadır.
100 yıl önce ilçe merkezi bir nahiyye olduğu bilinmektedir (köyden büyük ilçeden küçük yerleşim yeri )
Birinci Dünya Savaşında da küçük bir grup buradan savaşa gitmiştir.
300 kişi, Ağustos 1914’te savaşa gitmiş 12 kişi geri dönmüştür. Yine Surka mezrasından 25 kişi savaşa gitmiş hiçbiri dönememiştir. Şaklat köyünden 90 kişi gitmiş ancak 5 kişi dönebilmiştir.
Savaşta doğu Karadenizliler Kocaköy’e sığınmıştır. Ekmeğini paylaşmıştır. Çoğu salgın hastalıktan dolayı yaşamını yitirmiştir.
1972 de merkez ilçeye bağlanan Kocaköy 6 Haziran 1976 tarihinde Belediye teşkilatına kavuşmuştur.
İlçemizde 200 den fazla mağara bulunmaktadır.
33 tane şehit sahabe bulunmaktadır ilçemizde. Bozbağlarda bulunmaktadır. Diyarbekir’in İslam Orduları tarafından fetihi bilinse de sahabelerin ismi bilinmemektedir. 640 yılları arasında gerçekleşmiştir.
İlçenin bir çok yerinde petrol bulunmaktadır.
