Medeniyetler Kavşağı Çınar İlçesi
Nesli tükenmiş beyaz kaplan, su samuru ve tarihiyle bilinen Zerzevan Kalesi ile gündeme gelen Çınar İlçesi bilinmeyen bir çok bilgisiyle karşınızda.
Melkis, Kanahpar, Akpınar, Akpar veya Çınar. Orta Doğunun en Kadim şehirlerinden Diyarbakır Çınar İlçesi bir çok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır.
Milattan Önce 3000 yıllardan itibaren Huriler, Mittaniler ve Asurluların egemenliğinde yaşamış daha sonra Medler, Persler ve Makedonların egemenliğine girmiştir.
Milattan sonra Roma egemenliğiyle tanışan Çınar, Hz Ömer döneminde 639 yılında İslam egemenliğine,daha sonra
Selçuklu
İnaloğulları
Artukoğulları
Eyubiler
Anadolu Selçukluları
ve İlhanlılar gibi birçok imparatorluğun egemenliğine,
Çaldıran savaşından sonra 1515 yılında da Osmanlı egemenliğine girmiştir.
Cumhuriyetin ilk yıllarında Diyarbakır Merkeze bağlı büyük bir köy olan Çınar, 23 Haziran 1937 de ilçe olmuştur. 70 bin nüfusu olan Çınar ilçesi, Diyarbakır’ın yüz ölçümü bakımından en büyük ilçesidir.
İpek Yolu kolu üzerinde bulunan Çınar İlçesi, büyük uygarlıkların en önemli yerleşim alanlarından biri olması nedeniyle günümüze eşsiz kalıntılar ve tarihi eserler bırakmıştır.
Çınar İlçesi Zerzevan Kalesi
Gozel Şeyh Köşkü
Pra Xane
Pra Reş
Kaniya Jer
ve Davudi Köy Türbesi
Çeme Reş üzerinde bulunan ilk çağlardan kalan mağaralarıyla turizminde merkezi hedefi olmayı taşımaktadır.
Bu önemli tarihi turizm merkezlerinin başında kuşkusuz Zerzevan Kalesi gelmektedir.Cadde ve sokakların izlenebildiği, kuzeye doğru alçalan bölgenin konut alanı olduğu görülmektedir. Kentte korunmuş en iyi kamu yapılarından biri doğu batı doğrultusunda dört mekandan oluşan kilisedir. Zerzevan Kalesi bütün vadiye hakim konumuyla Antik Ticaret yolu üzerinde geniş bir alanı kontrol altında tutan, stratejik bir Doğu Roma Sınır Garnizonu olma özelliği taşımaktadır.
Çınar ilk iletişimin adresidir
Eski dönemlerde telefon vb iletişim araçları bulunmadan önce Diyarbakır’ın Çınar ilçesinde iletişim ve haberleşme özel tekniklerle yapılırdı. 4 tepesi bulunan Çınar’da çevre yol ve yerlerden gelen yabancıları haber vermek için küçük çaplı ateşler yakılıp en kısa sürede haber verilirdi diğer birliklere.
Çınarda Görülmesi Gereken Yerler
Gozel Şeyh Kasrı-Köşkü Ve Medresesi
Diyarbakır’ın nadide ilçelerinden Çınar’da görülmesi gereken bir diğer mirasta Gozel Şeyh Köşküdür. Çınar Diyarbakır karayolu üzerinde bulunan Gozel Şeyh köşkü ve Medresesidir. Tarihi yapının kim tarafından ve hangi tarihte yapıldığı bilinmemekle birlikte Kasrın Kütüphanesinde bulunan bir kitapta bağışlanma tarihi olarak 1871 yılı yazılmaktadır. Kullanılan malzeme, süsleme ve inşaa tekniğinden eserin Osmanlı Döneminde inşaa edildiği anlaşılmaktadır.
Aktepe Köyü
Tarihi kaynaklara göre Çınar’ın Aktepe Köyünde bulunan minarenin Şeyh Hasan Nurani’nin hocasının 1839 yılında dönemin Padişahı Sultan Abdulmecide yazdığı mektupla inşasına başlandığı belirtilmektedir. Kaynaklar burada bir medrese ve tekke yapıldığı bu minareninde o medreseye ait bir kalıntı olduğu gösteriyor. Medresede yetişmiş büyük alimlerin türbeleri her yıl ziyaretçi akınına uğruyor.
Çeme Reş
Aşağı Konak köyü civarında bulunan Çeme Reş kaya oymaları Milattan önceki yıllarda kullanılan yaşama alanları ve kaya mezarlarından oluşmaktadır.
Kaya oymalarının hemen önünde bir dere akmaktadır.Yaşam alanlarına geçişler merdivenli tünellerle sağlanmaktadır. Ayrıca bu yaşam alanlarında çok miktarda sarnıçlara da rastlamak mümkündür.
Ekonomisi
Verimli arazi ve sulanabilir arazilere sahip olması bakımından güçlü bir tarım ve hayvancılık kültürüne olan Çınar İlçesinde
Buğday
Arpa
Mısır
Mercimek
Pamuk
ve Çeltik yetiştirilmektedir.
Geçim kaynağı tarım ve hayvancılık olan ilçemizde tahıl borsası modern, geliştirilebilir, yerele dayalı üretimi esas alan demokratik kominal ekonomi modelinin en güzel örneklerinden biri olarak dikkat çekmektedir.
Geleneksel tarım ürünlerinin yetiştiği ilçede çiftçilerin ürünlerini depolaması ve pazarlamasına imkan sağlayan tahıl borsası, çiftçilerin ürünlerini stoklama derdinden kurtardığı gibi ürünlerini uygun şartlarda pazara sunmalarına da olanak sağlıyor.
Meşhur Karacadağ Pirinci Nerede yetişir ?
İlçemizde yetiştirilen Karacadağ pirincinin soğuk su kaynakları ile sulanması diğer pirinçlere oranla suyu fazla çekmesi, tanelerinin dolgunluğu, pişirim sonrası lapalaşması ve diri olması nedeniyle diğer pirinçlere göre daha lezzetlidir.
Türkiyenin En Büyük Hipodromu
1600 metre pist uzunluğu ile Türkiye’nin en büyük arazisine sahip hipodromu Çınar İlçesindedir.
Hipodrom modern at hastanesi ve mesire alanlarıyla dikkat çekmektedir.
Çınar İlçesi adından söz ettiriyor
Geçmiş yıllarda tarım ve hayvancılıkla anılan Çınar, derin geçmişi uygarlıkları ve son dönemde yapılan kazılarda ortaya çıkan tarihi kalıntılarıyla birlikte turizmde de anılmaya başlandı. Bu alanda rastlanılan en önemli kalıntı Zerzevan Kalesidir.
Zerzevan Kalesi Hakkında bilgiye aşağıdaki yazımıza tıklayarak ulaşabilirsiniz
Zerzevan Kalesi Linki tıklayınız….
Dilaver Köprüsü
Diyarbakır Viranşehir kervan yolunda bulunan Dilaver Köprüsü 1615 yılında yaptırılmış ve hala hizmet vermektedir.
Karaköprü
İlçemiz sınırları içerisinde bulunan Karaköprümüz de 4.Murat tarafından Irak Fethi öncesinde yaptırıldığı söylenmektedir. Köprü 5 kemer halinde inşa edilmiştir.
Çınarın Tarihini Aydınlatacak Mekanlar
1-İlçeye bağlı Hur-Hurik (Sırımkesen köyü) ile bu köyün batısına düşen ve Beneklitaş Köyüne doğru geçit veren
Bestahuriyan (Huriler deresi) M.Ö. hüküm süren Huri Devletinin bir yerleşim merkezi olduğu sanılmaktadır.
2-Keza Asurlular zamanında Toşhan-Toşhana adıyla anılan bir şehir olduğu biliniyor. Bu şehrin İlçenin kuzey
doğusunda yer alan Altınakar köyü civarında Tavşantepe adı verilen höyük olduğu sanılıyor.
3-İlçenin güney doğusunu ile doğusunu kaplayan Kikan ovasının da adını Asur Krallıklarından “Kikia” nın adından
aldığı tahmin ediliyor.
4-Karacadağın güney tarafı Mahal-Mitanan (yani Mitinaların yeri ve yurdu) adını taşır ki halk arasında Mahal Metinan diye söylenir. Buradan hareketle bu yörenin de Mitanni’lerin bir yerleşim merkezi olduğu söylenebilir.
Çınarın Tarihi Eserleri
1-Süleyman Ağa Mağaraları: Aşağıkonak köyü yakınlarında Göksu çayı kenarında halk arasında Karaçay denilen
bölgededir. Kayalık olan yüksek bir dağ oyularak odalar açılmıştır.2000 yıl öncesi izlerini taşımaktadır. Rivayete göre
burada Süleyman Ağa adında birinin oturduğundan Süleyman ağa mağaraları denilmektedir.
2-Şikeftan Mağaraları: Aşağıkonak köyü yakınlarında Göksu çayı kenarındadır. Süleyman Ağa mağaraları tipinde olup,
aynı döneme aittir.
3-Kale-İ Zerzevan : Diyarbakır-Mardin Karayolu üzerinde olup, Demirölçek köyünün 1 Km. yakınındadır. Çevrenin en
yüksek tepesi üzerinde kurulmuştur. Eskiden yer yer 70 metre yüksekliğinde surlarla çevrili olan Kaleden günümüze
sadece kalenin ve konutların yıkılmış duvarları kalmıştır. Genel olarak Silifke’deki uzunca burç yerleşimini anmaktadır.
Kalede yaşayanların içme suyu ihtiyaçlarını karşıladıkları Diyarbakır-Mardin Karayolu kenarında geçen dereye inen
yeraltı tüneli kapanmıştır.
İpek yolu üzerinde kurulan bu kalenin Karakol görevi gördüğü tahmin edilmektedir. Kalenin ve surların taş
boyları 2 metre,dar kenarları ise yarımşar metrelik dikdörtgen bloklardır.Ama çevre de yaşayan vatandaşlar yapılarda
kullanmak üzere bu taşları götürmektedirler.
4-Aktepe Minaresi:Aktepe köyündedir.Osmanlı döneminde kaldığı tahmin edilmektedir.Küllahı olamayan kesme
taştan minarenin ait olduğu caminin birkaç kenar duvarı da yanında bulunmaktadır. Diyarbakır Kültür ve Tabiat
Varlıklarını Koruma Müdürlüğünce tescili yapılmıştır.
HÖYÜKLER
1-Pornak Höyüğü: Beşpınar Köyü Murattaşı (Pornak) mezrasındadır. Yüksekliği fazla olmayan ama geniş bir alan
kaplayan höyük hakkında kesin bir bilgi yoktur, Höyüğün toprağından faydalanmak isteyen köylülerce yapılan
kazılarda çanak ve çömlek parçalarına ve sikkelere rastlanmışlardır. Höyük Diyarbakır Kültür ve Tabiat varlıklarını
Koruma Müdürlüğünce Arkeolojik Sit alanı olarak tescili yapılmıştır.
2-Kazıktepe Höyüğü:Kazıktepe Köyündedir.Uzaktan bakıldığında bir piramidi andıran bir görünüşe sahiptir.Höyük
hakkında kesin bir bilgi yoktur. Höyük Diyarbakır Kültür ve Tabiat varlıklarını Koruma Müdürlüğünce Arkeolojik Sit
alanı olarak tescili yapılmıştır.
3-Şığre-Tepe: Yuvacık köyüne bağlı Tekkaynak mezrasındadır. Pornak Höyüğü biçimindedir. Tepe hakkında kesin bir
bilgi yoktur.
4-Tavşantepe Höyüğü:Altınakar köyü yakınındadır. Pornak Höyüğüne benzemektedir. Höyük hakkında kesin bir bilgi
yoktur. Höyük Diyarbakır Kültür ve Tabiat varlıklarını Koruma Müdürlüğünce Arkeolojik Sit alanı olarak tescili
yapılmıştır
5-İncirtepe Höyüğü: Pornak ve Tavşantepe Höyüğüne benzemektedir. Höyük hakkında kesin bir bilgi yoktur. Höyük
Diyarbakır Kültür ve Tabiat varlıklarını Koruma Müdürlüğünce Arkeolojik Sit alanı olarak tescili yapılmıştır.
6-Aktepe Höyüğü: Aktepe Köyündedir.Pornak,Tavşantepe ve İntirtepe Höyüklerine benzemektedir. Höyük hakkında
kesin bir bilgi yoktur. Höyük Diyarbakır Kültür ve Tabiat varlıklarını Koruma Müdürlüğünce Arkeolojik Sit alanı olarak
tescili yapılmıştır.
Pornak,Tavşantepe,İncirtepe ve Aktepe Höyükleri aynı hizada olduklarından eskiden haberleşme aracı olarak
ta kullanıldığı düşünülebilir.
